امسال هم تب و تاب جام جهانی فوتبال در برزیل دنیا را گرفته. اما اینبار نه زیبایی بازی‌ها و بخصوص بازی زیبای تیم برزیل که زشتی و کراهت جامعه‌ای که قرار است بر شانه های فقر طبقه کارگر و اکثریت آن جامعه، جیب فیفا و دولت برزیل را پر کند، توجه‌ها را به خود جلب کرده. علیرغم تلاش دولت برزیل و میدیای دست راستی در حاشیه‌ای کردن اعتراض میلیونی در برزیل، علیرغم تلاش برای حفظ چهره زیبای جام جهانی و شادی دوستداران فوتبال، جام جهانی امسال زیر سایه اعتراضات اجتماعی و بخصوص اعتراضات طبقه کارگر قرار گرفته است. انکار این اعتراضات و فشار آن بر دولت برزیل و فیفا دیگر ممکن نیست.
اینرا توده وسیع مردمی که زیر خط فقر زندگی میکنند و بخصوص طبقه کارگر برزیل و در راس آن کارگران حمل و نقل ممکن کردند. زمانیکه میدیای دست راستی و دولت برزیل وادار به منعکس کردن خبر شدند نام آنرا "اعتراض علیه جام جهانی" نام گذاشتند و تلاش کردند این اعتراضات را در تناقض و علیه شادی و زیبایی فوتبال نشان دهند. اما اعتراض چنان گسترده و وسیع است که در جا این تبلیغات دست راستی را خفه کرد.
اعتراض به آواره کردن بیش از ده هزار خانواده از مناطق توریستی و استادیومها، در ریو دوژانیرو، و انتقال آن‌ها به زاغه نشینها (فالاو) بدون امکانات آب و برق، اعتراض به مرگ ۱۲ کارگر در حین درست کردن استادیومها، به فقر و بی امکاناتی بخش اعظم جامعه خود را در شکل اعتراضات خیابانی و اعتصابات کارگر نشان داد. طول یکسال گذشته برزیل نه فقط بدلیل برگزاری جام جهانی ویا بدلیل تأخیر در پروژه های پرهزینه فیفا، که بدلیل این اعتراضات و اعتصابات به مرکز توجه دنیا تبدیل شد. مردم برزیل از این فرصت که کشورشان در کانون توجه دنیا قرار گرفته بود، استفاده کردند و دولت برزیل برای رسیدن به مطالبات خود تحت فشار گذاشتند و در مواردی موفق شدند دولت را وادار به عقب نشینی کنند. سال گذشته سال اعتراضات میلیونی به وضعیت نابسامان اقتصادی، فقر، گرانی و تورم بود.
در این یکسال و بخصوص با نزدیک شدن جام جهانی، اعتصاب به بخشی از زندگی روزمره مردم برزیل تبدیل شد. اعتصاب کارگران ساختمانی استادیوم سنت پائولو در اعتراض به کشته شدن ۱۲ کارگر در حین کار، اعتصاب های مکرر کارکنان حمل و نقل در شهر سالوادر، سومین شهر بزرگ برزیل، اعتصاب کارگران اتوبوس ریودوژانیرو، اعتصاب کارمندان بانک، استادان دانشگاه ها و کارکنان خدمات بهداشت و درمانی برزیل، اعتصاب پلیس ضد شورش سالوادور، اعتصاب کارگران فرودگاه شهر ریودوژانیرو، اعتصاب کارگران مترو در سائوپائولو علیرغم حکم "دادگاه کارگر" مبنی بر "سوء‌استفاده کارگران از قدرت خود" و تهدید فرماندار سائو پائولو به اخراج کارگران اعتصابی، اعتصاب سراسری کارکنان اتوبوسرانی در برزیل، اعتصاب کارکنان سفارتخانه های برزیل در شمال آفریقا و اروپا، اعتصاب سراسری معلمان، اعتصاب پلیس فدرال، و ….. همگی با خواست اضافه دستمزد و شرایط مناسب‌تر کار مانند کاهش ساعات کار حقوق ویژه بابت فشار مضاعف کار، فقط گوشه کوچکی از اعتراض جامعه‌ای است که بنا به آمار رسمی ۱۶ درصد آن زیر خط فقر زندگی میکنند. به این اعتصابات باید اعتراضات خیابانی از تظاهرات میلیونی در شهرهای مختلف تا زد و خورد های خیابانی و بالاخره اعتصاب عمومی و تظاهرات دهها هزار نفر از اعضای اتحادیه های کارگری در آستانه شروع جام جهانی در سال گذشته را نیز اضافه کرد.
طبقه کارگر و مردم محروم برزیل هزینه گرانی برای برپایی جام جهانی دادند و علیرغم سرکوب و سانسور دولت برزیل اعتراضات خود را به گوش جهانیان رساندند. اتحادیه های کارگری در برزیل دولت را برای برآورده کردن مطالبات خود تحت فشار جدی گذاشته و در مواردی وادار به عقب نشینی کرده اند. طبقه کارگر برزیل تجربه موفق اعتصاب کارگران مترو در لندن، به رهبری باب کرو، برای افزایش دستمزد و حقوق ویژه بدلیل فشار کار در دوره بازیهای المپیک، و تحمیل آن به دولت را به دست گرفتند. علیرغم تلاش دولت دست راستی انگلیس کارگران مترو در لندن نشان دادند که نه علیه فضای شادی پیروزی انگلیس در المپیک که خواهان بهبود شرایط کار و زندگی خود هستند. طبقه کارگر برزیل همین تجربه را بدست گرفته است و از این زمان مناسب برای احقاق حقوق خود استفاده میکند. به گفته یکی از رهبران کارگری در برزیل "تنها راه برای فشار به دولت اعتراض در روزهایی است که دنیا چشم به برزیل دوخته."!
مدتها است ورزش و بویژه فوتبال صرفا ورزش و بازی زیبائی نیست، مدتها است فوتبال و جامهای جهانی و المپیک و ... دیگر صرفاً مسابقاتی ورزشی نیست و مدتها است که برد و باخت در فوتبال دستمایه تسویه حسابهای سیاسی و بخصوص ابزاری برای دامن زدن به احساسات ملی، بوجود آوردن اتحاد ملی است. ظاهراً امسال این وظیفه به دوش تیم فوتبال برزیل افتاده است. برد و قهرمانی تیم فوتبایل برزیل میتواند نقشی اساسی برای احیا غرور ملی، ساکت و حاشیه‌ای کردن کردن اعتراضات داشته باشد. امروز کماکان در برزیل همه درباره بازیهای جام جهانی صحبت می کنند. جام جهانی و امید به قهرمانی تیم برزیل امکانی است هرچند موقت برای فراموش کردن مصائب زندگی و فرصتی برای دست یافتن به رویای مشترک!
اما ظاهرا بازی زیبا، تاکتیک دقیق و هوشیاری در بازی مختص فوتبالیستهای برزیلی نیست. کارگران برزیل با همان درجه از زیبایی، دقت، هوشیاری بهترین تاکتیک و بهترین زمان را برای زدن گل به دولت بورژوایی برزیل انتخاب کردند. به امید پیروزی کارگران برزیل، زنده باد کارگران برزیل!
آذر مدرسی
۱۷ ژوئن ۲۰۱۴
منتشر شده در حکمتیست هفتگی شماره ۲۰