مصاحبه با آذر مدرسی دبیر کمیته مرکزی
کمونیست: کنگره هشتم حزب در اوضاع خاصی برگزار میشود٬ نه دنیای بیرون ما دنیای دوره قبل است و نه حزب حکمتیست هم در موقعیت دوسال قبل است. مشخصا سوالم این است که ارزیابی شما از دوسال فعالیت حزب چیست؟ حزب حکمتیست کجای تحولات ایران قرار دارد؟
آذر مدرسی: دو سال گذشته برای حزب ما هم، مانند هر حزب جدی که بخواهد در دنیای پیرامون خود و در صحنه سیاست منشا اثری باشد، سالهای پر تحول، پرکار و پرمشغله ای بود. قطعا میتوان وارد تک تک وجوه فعالیت حزب شد و نقاظ ضعف و قدرت آنرا با دقت مورد ارزیابی قرار داد. کاری که ما حتما در کنگره خواهیم کرد اما در یک نگاه کلی حزب ما قدمهای بزرگی را در دو سال گذشته برداشته است و موقعیت امروز حزب فاصله زیادی از دو سال پیش خود دارد، فاصله ای که قابل مشاهده و اندازه گیری است.
سیر پر شتاب تحولات چه در سطح بین المللی، چه منطقه ای و چه در ایران نیاز به تبیین ها و جوابهای روشن مارکسیستی و سیاستهای کمونیستی داشت. به جرات میتوانم بگویم که ما از نادر احزاب کمونیستی بودیم که نه فقط تبیینی مارکسیستی از روندها، از تک تک تحولات دادیم که سیاست هایی کمونیستی و کارگری را اتخاذ کردیم. در دوره ای که جریانات مختلف به نام چپ و کمونیسم، به نام کارگر و دفاع از رفاه و امنیت جامعه، مردم و طبقه کارگر را به سیاهی لشگر ناتو و متحدین محلی اش و یا یکی از قطبهای درگیر در خاورمیانه میکردند، منجمله از تنها احزابی بودیم که تلاش کردیم در مقابل کل این صف سنگری جدی و محکم ببندیم. آیا توانستیم به همه مسائل جواب دهیم قطعا نه اما علیرغم آن، سیاستهای کمونیستی ما قابل تشخیص و مهمتر از همه مورد توجه و سمپاتی کمونیستها در ایران قرار گرفت.
مهمتر از این دو سال گذشته و بخصوص یکسال گذشته ما شاهد گسترش موقعیت اجتماعی و روی آوری گسترده تر به حزب بوده ایم. دو سال پیش از عطف توجه به حزب حرف زدیم و گفتیم که این عطف توجه باید ما به ازاء اجتماعی و سازمانی پیدا کند و حزب را به نیرویی اجتماعی و واقعی تبدیل کند. دو سال گذشته ما شاهد پیشروی های جدی در این زمینه بودیم. امروز حزب ما در دنیای سیاست به چپ ترین، منسجم‌ترين و رادیکالترین جریان و سازمان در اپوزيسيون تبدیل شده است. سیاستهای رادیکال و کمونیستی حزب در برخورد به تقابل های سياسى ایندوره در ايران بخصوص بدنبال توافقات هسته ای و پیوستن بخشی از اپوزیسیون به دولت روحانی و گیج سری و بی سیاستی بخش دیگری از این اپوزيسيون، موقعیت حزب را بطور جدی تغییر داده است. امروز با اعتماد به نفس میتوانیم از تبدیل شدن حزب حکمتیست به تنها جریان قابل اتکا برای کمونیسم و چپ در ایران حرف بزنیم. امروز کمونیست و سوسیالیست جامعه نه فقط برای تبیین مارکسیستی که برای فعالیت اجتماعی و سازمانیافته سراغ حزب حکمتیست می آیند.
حزب حکمتیست به نسبت دوسال پیش در موقعیت سیاسی اجتماعی و سازمانی بالاتری قرار گرفته است، امروز تنها جریان کمونیستی است که میتواند از سیاستهای رادیکال و کمونیستی خود از ابتدای تشکیل تا امروز دفاع کند و اتفاقا به دلیل همین سیاستهای کمونیستی است که مورد توجه و مراجعه کمونیستها، فعالین کارگری و ... شده است. امروز میتوان به روشنی رد پای حزب را در میان فعالین کمونیست و شخصیتهای کارگری قابل مشاهده است.
این تحول شورانگیزی در موقعیت حزب، در همه ابعاد آن است. تحولی که در عین شورانگیز بودن آن مسائل جدیدی را در مقابل حزب و رهبری آن قرار میدهد. مسائل و مشغله هایی که بخشا متفاوت از قبل است و بخشا کاملا جدید اند. از این زاویه درجه، میزان و نوع فعالیتهای سازمانی، سیاسی- تبلیغی و تئوریک حزب به هیچ عنوان جوابگوی نیازهای امروز ما و جنبش ما نیست.
هنوز اول راه هستیم. هنوز کارهای زیادی هست که باید بکنیم. این ابتدای کار ما در تبدیل شدن به یک حزب سیاسی قدرتمند کارگری است.
کمونیست: به عنوان دبیر کمیته مرکزی حزب چه توقع و انتظاراتی از این کنگره دارید. تلاش شما و رهبری حزب برای کنگره و جهت و سیاست و نقشه ای که کنگره به عنوان بالاترین ارگان حزب در نظر دارید و میخواهید رنگ آنرا به کنگره بزنید چیست؟
آذر مدرسی: کنگره قطعا باید رنگ اوشاع امروز و نیازهای ایندوره حزب را به خود بگیرد. میتوان لیستی از مسائلی که میشود در کنگره طرح کرد و به آنها پرداخت تهیه کرد. اما نیاز امروز حزب و دوره ای که در آن هستیم هم تصویر و هم اولویت کردن حزب بر سر موقعیت و وظایف ایندوره و بوجود آوردن بیشترین آمادگی سیاسی و سازمانی در حزب برای خیز برداشتن و تبدیل شدن به حزب سیاسی، کارگری با سازمانی قوی، حزبی آلترناتیو و قابل اتکا است.
فکر میکنم کنگره باید اولا رفقا را نسبت به موقعیت امروز حزب در جامعه ایران، پیشروی های حزب نه فقط در عرصه تبیین، سیاست و تاکتیک که در عرصه اجتماعی و سازمانی در داخل ایران هم تصویر کند، بلکه بالاترین اتحاد و آمادگی را در میان کادرها و فعالین حزب برای جوابگویی به نیازهای ایندوره بوجود آورد.
رهبری حزب تلاش میکند در کنگره حزب را متوجه وظایف عظیمی که باید در دستور بگذارد، کند. وظایفی که انرژی بسیار بالایی از حزب و بخش وسیعتری از فعالین آن را میطلبد. بطور واقعی ما انرژی زیادی در حزب داریم که هنوز به کار نیفتاده است. رفقای زیادی هستند چه در ایران و چه در خارج که ما بهترین استفاده را از انرژی، توان و استعدادشان نمیکنیم و یا خود رفقا هنوز در سطحی که لازم است ابراز وجود نمیکنند. رفقای شناخته شده ای در سطح اجتماعی که خارج از دایره حزب از آنها انتظار ایفای نقش بیشتری میرود.
اگر بتوانیم در کنگره رفقا را در مورد موقعیت امروز حزب هم تصویر کنیم و حول جوابگویی به نیازهای ایندوره آماده کنیم، کنگره موفقی داشته ایم.
کمونیست: اشاره کردید که حزب حکمتیست موقعیتش تغییر کرده است. همزمان از وظایف بزرگی که در مقابل این حزب است حرف زدید. و گفتید کنگره باید به این اوضاع و این وظایف و انتظارات از حزب در ایندوره توجه کند. سوال این است که وظایف کدامند٬ حزب حکمتیست باید به کجا برود و برای تقویت موقعیت خود و کمونیسم در ایران کدام گامها را بردارد؟
آذر مدرسی: اجازه بدهید اول به خطراتی که در مقابل حزب ما قرار دارد اشاره کنم.
اولین و مهمترین خطر ندیدن این واقعیت و موجودیت سیاسی اجتماعی حزب در ایران است. ندیدن این واقعیت میتواند حزب را در ارزیابی از موقعیت خودش، از امکانات امروزاش در ایفای نقش، در تشخیص نیازهای سیاسی- پراتیکی امروز و ...دچار اشتباه کند و توقع کم از حزب را در مقابل حزب و فعالین آن قرار دهد.
دومین خطر دلخوش کردن به همین درجه از پیشروی، نوعی لم دادن به این موقعیت و موجودیت، و امید به اینکه این موقعیت بتدریج باعث گسترش نفوذ حزب میشود، است. خطر قانع شدن به موقعیت امروز این حزب که بعنوان نماینده چپ و کمونیسم میخ خود را بین طیفی از کمونیستها و فعالین کارگری، کوبیده است. همه اینها میتواند رضایت از وضعیت موجود، عدم تعجیل را در حزب بوجود بیاورد.
هر کدام از اینها برای مرگ هر حزب سیاسی کافی است. مهمترین کار کنگره همانطور که گفتم هم تصویر کردن و متحد کردن حزب حول نیازها و ضرورتهای ایندوره است. نیازها و ضرورتهایی که پیش شرط هر پیشروی است.
حزب ما در موقعیت مناسبی برای متحد و متشکل کردن کمونیستها قرار دارد. تا جائیکه به خطوط سیاست های ما در رابطه با سازماندهی ما در میان طبقه کارگر، چگونگی ساختن حزب در داخل، سیاست ما در رابطه با تشکلهای توده ای طبقه کارگر، تا نقد سنت، سبک کار و پراتیک موجود در جنبش کارگری و عدم تکافوی راههایی که تا بحال طی شده بسیار روشن است و اتفاقا بدلیل همین روشنی و نقدهای بدون تخفیف ما، امروز طیف متفاوتی از کمونیستها و شخصیتهای کارگری به ما جلب شده اند.
ما باید آمادگی وارد شدن به بخش گود استخر را داشته باشیم. آماده دست به کار شدن ساختن حزب در همه ابعاد آن باشیم. بخصوص با توجه به موقعیت امروز حزب دست به کار شدن و تعجیل در ساختن حزبی با پایه قوی کارگری و همزمان ایفای نقش بعنوان یک حزب کمونیستی در صحنه سیاست و در جدال قدرت باشیم. این یعنی تغییراتی در نگاه حزب به خودش، در نوع فعالیت و سازمان اش در داخل و خارج، در ابراز وجود علنی و با اعتماد به نفس بالاتر طیف وسیعتری از کادرها و شخصیتهای این حزب در صحنه جدال سیاسی- تئوریک و اجتماعی حزب است.
امروز بیشتر از هر زمانی نیاز به تبدیل شدن از حزبی با سیاستهای مارکسیستی و هویت سیاسی کارگری کمونیستی به حزبی سازمانده، متحد کننده و در عین حال حزبی با اشتها برای ایفای نقش در ابعاد ماکرو سیاسی را داریم. جنبش ما گنجینه ای از تئوری، سیاست، سنت و پراتیک کمونیستی دارد. مسئله استفاده از این گنجینه عظیم برای تدوین سیاستها، برای روشن کردن تفاوت های ما در پراتیک و سازمان و بالاخره در بالابردن توانایی هایی حزب است.
در این میان قطعا نقش رهبری حزب در متحد کردن حزب، در اشتها و ظرفیت آن برای ایفای نقش رهبری در همه ابعاد آن (تئوریک، سیاسی، اجتماعی و حزبی) تعیین کننده است.
از این نظر شاید مهمترین کار این کنگره هم تصویر کردن حزب در این زمینه ها است. اگر کنگره بتواند این هم تصویری و هم توقعی را بوجود بیاورد حزب حکمتیست بعد از کنگره خیز جدی برای پیشروی های عظیم تری برخواهد داشت.
کمونیست: به موقعیت حزب حکمتیست در ایران و قدمهایی که برداشته است اشاره کردید. حزب حکمتیست در دوره اخیر یکی از احزابی بوده است که در دل اختناق سیاسی٬ بخشهایی از کمونیستهای ایران را متحد کرده است و خود را گسترش داده است. شما هم به روی آوری به حزب در این دوره و شکل گیری سازمان حزب در ایران اشاره دارید. نقش این سازمان داخل در کنگره و دخالت در سوخت و ساز آن چه است؟ کنگره ای در خارج و سازمانی مخفی و نسبت به گذشته خود بزرگتر در داخل را چگونه با هم چفت میکنید؟
آذر مدرسی: این مشکل واقعی است که حزب ما، بعنوان یک حزب کمونیستی نیمه علنی نیمه مخفی با آن روبرو است. حزبی علنی با یک تشکیلات و سازمان مخفی در یک جامعه خفقان زده و زیر تیغ ارگانهای سرکوب!
اینکه این بخش از حزب و نمایندگان آنها نمیتوانند در کنگره حضور فیزیکی داشته باشند کمبود جدی است اما ما سنتا تلاش کرده ایم مباحث، مشغله ها و ... این بخش از حزب را در کنگره ها در شکل اسنادی که این رفقا برای کنگره میفرستند، منعکس کنیم.
درست است این بخش از حزب از دید رژیم و سازمانهای اطلاعات آن مخفی است و باید مخفی بماند، رهبری حزب در دوره گذشته بطور فشرده ای در سوخت وساز سیاسی این بخش از حزب درگیر بوده و تلاش کرده در اسنادی که به کنگره ارائه میدهد نیازهای حزب از این زاویه را در کنگره منعکس کند. علاوه بر این پنجاه درصد نمایندگان کنگره نماینده سازمان حزب در داخل است و این وزن این بخش از حزب را نشان میدهد.
کنگره ما علنی نیست اما تمام مباحث آن علنی و قابل دسترس رفقای ما در ایران است. بخش جدی از دخالت این رفقا در سوخت و ساز سیاسی کنگره و مباحث آن قبل از کنگره است. همین حالا جنب و جوش در میان رفقای حزب در داخل بسیار بالا و تلاش برای زدن مهر اولویتها و مشعله های خود به کنگره به راه افتاده است که به شدت شورانگیز است. ما قطعا تا جائیکه امنیت اجازه بدهد اسنادی را در این زمینه علنی خواهیم کرد اما کنگره قطعا حضور سیاسی این رفقا را احساس خواهد کرد.
۳ فوریه ۲۰۱۶
منتشر شده در نشریه کمونیست ماهانه، دور دوم، شماره ۲۰۳